De VOC nam ook deel aan de slavernij en slavenhandel tijdens haar tweehonderdjarige activiteit. Vanaf het begin exploiteerde het arbeiders in Oost-Indië, soms bezig met slavernij. Het gebruik van slaven nam echter pas echt toe toen het de controle over de Kaap in Zuid-Afrika overnam.

Nadat de VOC zich realiseerde dat het slopende werk van het vestigen van een nederzetting daar door slaven zou moeten worden gedaan, overwoog de VOC om de plaatselijke Khoikhoi-bevolking, die veel in de minderheid was, tot slaaf te maken. Nadat ze zich realiseerden dat als ze deze groep irriteerden, ze er gemakkelijk uit konden worden gegooid, besloten ze slaven uit Mauritius en Nederlands-Indië te importeren.

VOC-slavernij in de Kaap

Gedurende een groot deel van de zeventiende eeuw bleef het aantal slaven in de Kaap laag, ongeveer 1000 per keer. Slaven werden voornamelijk uit Ceylon, Madagaskar en Malaya gehaald. Omdat de bevolking voornamelijk uit mannen bestond, moest ze constant worden vernieuwd met nieuwe slaven. In de achttiende eeuw steeg dit aantal tot ongeveer 17.000 toen de internationale slavenhandel toenam. De meeste slaven die in de Kaap terechtkwamen, kwamen uit Oost-Afrika of uit de VOC-gebieden in Nederlands-Indië.

VOC-slavernij in Nederlands-Indië

Slavernij maakte ook deel uit van hoe de VOC opereerde in Nederlands-Indië, maar het verhaal daar is ingewikkelder. Bij hun operaties in Zuid-Afrika vervoerde de VOC specifiek slaven uit andere regio’s om te exploiteren tijdens het bouwen van hun kolonie. In Azië gebruikte de VOC voornamelijk lokale slaven of in ieder geval slaven uit de regio. Bovendien zouden sommige van deze slaven al tot slaaf zijn gemaakt door hun lokale gemeenschap. Maar de aanwezigheid van de VOC verhoogde de vraag naar slavenarbeid, dus juist omdat slavenarbeid in sommige Aziatische landen deel uitmaakte van hun aanwezigheid, is de VOC niet vrijgesproken van schuld.

De Nederlandse Gouden Eeuw: fool’s gold

Een deel van de reden dat dit afrekenproces zo lang duurt, is dat voor veel Nederlanders de handelsbekwaamheid van de VOC samenviel, en gedeeltelijk veroorzaakte, dat de ‘Gouden Eeuw’ van de Nederlandse Republiek plaatsvond. Dit was een tijd waarin een heel klein land de status van supermacht had over een groot deel van de wereld en zijn veel grotere en beter uitgeruste vijanden in Spanje afweerde door andere delen van de wereld te controleren. En in een wereld waar internationale macht nog steeds wordt betoverd en begeerd, is het begrijpelijk (zo niet te verontschuldigen) dat veel mensen nostalgisch de herinnering aan de VOC willen vasthouden.

Uit Dutchreview. Lees  hier compleet artikel